قاعده اعتبار امر مختومه در دعاوی حقوقی به این معنی است که، نمی توان در خصوص موضوعی که یک مرتبه برای آن، حکم دادگاه ، به صورت قطعی صادر شده و با استفاده از روش های اعتراض به احکام دادگاه ، نسبت به آن اعتراض شده ، با همان جهت و همان اصحاب دعوا ، طرح دعوای مجدد کرد . شما تصور کنید که پرونده ای در سیستم قضایی کشور ثبت شده و تمامی تشریفات رسیدگی به آن اعم از تعیین وقت جلسه ی دادرسی ، بررسی دقیق پرونده از لحاظ ماهوی، مراحل اعتراض اصحاب پرونده ، واخوهی و به طور کلی تمامی مراحل آن تمام و کمال سپری شده است و در نهایت رای قطعی پرونده صادر گردیده است و در نهایت این رای قطعی برای طرفین لازم الاجرا بوده و نمی توان از پذیرش و اجرای آن امتناع نمود. حال شما تصور کنید اصحاب دعوی مجددا برای همان پرونده اقدام به طرح دعوا می نمایند و طرع دعوای مجدد صورت می پذیرد. چنین امری از دیدگاه قانون امکان پذیر نبوده و اینجاست که موضوع اعتبار امر مختومه یا اعتبار امر قضاوت شده مطرح می گردد .  به عبارتی دیگر، اگرچه طرح دعوا، حق قانونی و طبیعی افراد یک جامعه به شمار میرود ، اما نمی توانند، به عنوان اعتراض به رای قطعی دادگاه و به این سبب که رای فعلی را قبول ندارند ، اقدام به طرح مجدد همان دعوا با شرایط مشخصی کنند . به عبارت دیگر هر دعوایی که رای نهایی آن صادر شده باشد ، در زمره ی امر مختومه تلقی شده  و طرح دعوای مجدد برای آن موضوع خاص امکانپذیر نخواهد بود.

به این ترتیب اگر فردی علیه شما دعوایی را اقامه نماید که سابقاً همان دعوا را علیه شما مطرح کرده و دادگاه نیز در خصوص آن دعوا حکم قطعی صادر نموده باشد ، در واقع شما می‌­توانید با استناد به ایراد امر قضاوت شده ( امر مختومه ) دعوا را رد نمایید. مهلت استناد به ایراد امر قضاوت شده تا پایان اولین جلسه دادرسی خواهد بود. یعنی شما از زمانی که ابلاغیه مربوط به دعوا را دریافت می‌کنید تا خاتمه ­جلسه اول دادرسی و امضای صورت جلسه دادگاه زمان دارید تا نزد دادگاه به این ایراد استناد کرده و آنرا مطرح کنید . اگر دادگاه ایراد شما را مورد پذیرش قرار دهد ، قرار رد دعوا صادر خواهد نمود.

باید توجه داشت که ایراد امر قضاوت شده فقط مابین طرفین دعوای سابق و قائم­ مقام آن‌­ها مؤثر بوده و تنها این افراد می­‌توانند به این ایراد استناد نمایند.  بنابراین این ایراد نسبت به اشخاص ثالث اثری نخواهد داشت . به‌عبارت‌دیگر هیچ‌کدام از طرفین دعوایی که در خصوص آن حکم قطعی صادر می‌شود نمی‌­توانند در دعوایی که شخص ثالثی علیه او طرح می‌کند به قاعده مزبور استناد نمایند .

لازم به ذکر است که اعتبار امر مختومه یا همان اعتبار امر قضاوت شده، در هر دو گروه دعاوی حقوقی و کیفری، وجود دارد